Kelam – İslam İnanç Esasları – Zorlayan Sorular – Test 2

• Emevilerin icraatlarını kaderle ilişkilendirmesine karşı çıkan,
• Kaderin olmadığı, ezelde kulların fillerinin belirlenmediği fikrini toplumda yüksek sesle ilk ortaya atan,
• Emevilere karşı yapılan bir isyanda yakalanıp idam edilen, Kaderiyye fırkasının doğuşunu hazırlayan

âlim aşağıdakilerden hangisidir?

Kelâm ilminin doğuşunu hazırlayan nedenler etrafında yapılan ilmî tartışmalar ve geliştirilen yorumlar Kur’ân muhtevasının itikadî anlamda bir tefsiri konumundadır.
Aşağıdakilerden hangisi kelâm ilminin doğuşuna tesir eden etkenlerden biri değildir?

- 21/642 yılında Medine’de doğdu.
- Babası ve annesi azatlı köle idiler. Bu yüzden mevâlîden sayılır.
- Annesi Hz. Peygamber’in eşi Ümmü Seleme’nin azatlısı ve hizmetkârıydı.
- Hz. Ali’nin halife olmasının ardından ailesiyle birlikte Basra’ya gitmiş ve oraya yerleşmiştir.
- Tabiûnun en önde gelen simalarındandır.
Yukarıda hakkında bilgi verilen kişi aşağıdakilerden hangisidir?

I.   İyi ve kötü olan şeyler vahiy gelmeden akılla bilinir.
II.  Sadece sahih hadislere güven duyulur.
III. Haram yiyecekler rızık değildir.
IV. Evliyanın kerameti diye bir şey yoktur.
Yukarıda verilenlerden hangileri Mutezile’nin görüşleri arasında yer almaz?

Ehl-i sünnet içerisinde değerlendirilen Ebû Hanîfe, Ömer b. Abdülaziz, Hasan el-Basri gibi zatlar kaderi kabul etme noktasında ortak bir görüşlerinden bahsedilebilse de, kaderi anlama biçimleri farklıdır. ...................., Allah’ın ilminin tavsifi olduğunu ve Allah’ın bir şeyi bilmesinin o şeyin meydana gelmesini zorunlu kılmayacağını ifade
eder. Metindeki boşluğa aşağıdaki alimlerden hangisi getirilmelidir?

I.   Kırtas meselesi
II.  İbadet şekilleri
III. Kadın hakları
IV. İman meselesi
Yukarıda verilenlerden hangisi kesin olarak yeni İlmi Kelam’ın konularından biridir?

İnsanda bulunan düşünme, anlama ve kavrama gücüne genellikle akıl denilir. Aslında akıl gücü insanın kavrama mekanizmasının merkezini oluşturur. Geçmişte aklın iyi ve kötü hususları bilebileceğini ve bu bilgisi ile kendisine yararına olanı tercih edeceğini ileri süren mezhepler olmuştur.
Aşağıdakilerden hangisi bu mezhepler arasında gösterilebilir?

Âlemin üçüncü unsuru olan, “önceden yok iken sonradan olan” ve “yok olmaya yüz tutmuş bir şey” gibi anlamlarından hareketle bir zaman diliminde ortaya çıkan ve aynı zaman diliminde yok olan vasıf, mâna ve sıfatlar anlamına gelir. Tanımı verilen kavram aşağıdakilerden hangisidir?

Varolanın/mevcûdun kelâm kitaplarındaki tarifi, “sâbit ve kâin olan şey” şeklindedir. Tarife bakıldığında sâbit, kâin ve şey şeklinde üç kavram kullandığı görülür. Dikkat edilirse tarifteki asıl karşılık şey kavramıdır, diğerleri ise bunun niteliğidir.
Şey kavramının Arapça dilindeki karşılığı aşağıdakilerden hangisidir?

İmam Ebü’l-Hasan el-Eş‘arî , Ehl-i sünnet kelâm ilminin öncüsü olarak fikir meydanına çıkmıştır. Cehaleti sermaye edinen, düşünme ve araştırmayı hoş görmeyen, taklide yönelen, itikadî meselelerle ve kelâm konularıyla ilgilenmeyi bid’at ve sapkınlık olarak değerlendirenlere karşı yazdığını ifade etmesi, onun Selef metodundan uzaklaşarak kelâmcılığını sergilemeye başladığı anlamına gelmektedir. Ehl-i sünnet mensuplarının kelâma karşı tavırlarını tenkit ve yumuşatmaya yönelik bir çalışma olan Eş‘arî’nin bu eseri aşağıdakilerden hangisidir?

Ona göre kelâm ilmi, insanların karşılaştığı inançla ilgili problemleri tek başına çözmeye belki yeterli olamaz. Ayrıca avamın onunla ilgilenmesi sakıncalı da olabilir; dolayısıyla sadece bu kültürü almış kimseler onunla ilgilenmelidir. Ancak sonuç olarak herkes kelâm ilmini öğrenmeye mecbur değilse de bu ilimle ilgilenmek farz-ı kifayedir. Yukarıda belirtilen görüşü benimseyen filozof aşağıdakilerden hangisidir?

Felsefe ve dinin kendine özgü prensip ve esasları vardır, bunlar birbirinden farklı olmak durumundadır; birinin diğerine karıştırılması yanlışlıklara sebep olur. Şu hâlde dinî meselelerin de felsefî problemlerin de doğrusu kendi içinde belirlenecektir. Dolayısıyla filozof dinî meseleleri tartışmak istiyorsa felsefî bağlamda değil, dinî bağlamda tartışmalıdır.
Yukarıdaki görüşleri ile Felsefe cenahından kelâma yönelik köklü ve sistemli eleştiriler kim tarafından ortaya koyulmuştur?

İlk dönem Müslümanlar ile başlayan, ilk mezhep imamları ve sonrasında Selef’in yolunu takip eden Hanbelî âlimleri ile devam eden kelâm karşıtlığı, gelenek içerisinde özel bir literatür oluşması noktasına kadar gitmiştir. Bunun müstakil eser olarak bilinen ilk örneği, Aşağıdakilerden hangisidir?

Ona göre dinî ilimler içinde küllî olan kelâmdır. Çünkü kelâm ilmi, en genel olan şeyle, yani varlık ile ilgilenmektedir. Fıkıh, hadis, tefsir gibi ilimler, kelâma göre cüz’î kalmaktadır. Dolayısıyla dinî ilimler arasında rütbesi en yüksek olan ilim kelâmdır. Rütbesi en yüksek olan ilimin kelâm olduğunu iddia eden ve savunan kişi aşağıdakilerden hangisidir?

Dinin aslını, esasını oluşturan, dinin amel, ahlâk gibi diğer unsurlarının kendisi üzerine bina edildiği temel, yani imana, itikada taalluk eden konularını işleyen kelâm ilmine denir.
Tanımı verilen kavram aşağıdakilerden hangisidir?

Başlangıçta nakil söz konusu değildir. Zira Allah inancı yokken nakil diye bir şey düşünülemez. Dolayısıyla burada ilk önce aklî muhakeme ile Allah’ın varlığına ulaşmak gerekmektedir. Kaynak olarak kelâm ilmi için aklın önemi burada karşımıza çıkmaktadır. Bundan dolayıdır ki; Mâturîdiye ve Mu‘tezile gibi önemli kelâm ekolleri, insanın aklıyla;
I. Allah’ın varlığını bilmesi gerekir.
II. Vahiy ulaşmadığı için insanın Allah’ın varlığını bulması gerekmez.
III. Allahın varlğı bulunmadığı takdirde sorumlu tutulacağını belirtirler.
Yukarıda verilenlerden hangileri bu iki mezhep için doğrudur?

Aşağıdaki seçeneklerden hangisinde kelamın isimlerinden olan “akaid” doğru olarak tanımlanmıştır?

İslâm dininin inanç alanını konu edinen kelâm ilmi, tarihi süreç içerisinde çeşitli safhalar geçirmiş ve farklı isimlerle anılmıştır.
Aşağıdakilerden hangisi kelam ilminin bu isimlerinden biri değildir?

Kelam sözcüğünün bir çok anlamı bulunmaktadır.
I. Lafız
II. Nutuk
III. Konuşma
IV. Güzel söz
Yukarıda verilenlerden hangisi bu anlamlardan biri değildir?

Eşya hakkında düşünme ve bu yolla henüz bilgisine ulaşılamamış şeylerin bilgisine ulaşmak amacıyla zihinde önceden var olan bilgileri düzenlemek, bir araya getirmek ve böylece bir sonuca ulaşmak çabasına denir. Tanımı verilen ilim aşağıdakilerden hangisidir?

Kelâm ilmi; Allah’ın zatından ve sıfatlarından bahseden ilimdir. Bu tarifte Allah'ın sıfatlarından maksat nedir?

İslâm’da adam öldürme Kur’ân’ın açık beyanıyla büyük bir günahtır. Bununla ilgili ceşitli ekollerin görüşleri şunlardır:

I. Mutezile - Adam öldürmek gibi bir büyük günah işleyen dinden çıkar ve kâfir olur. Ölünce ebedî olarak Cehennem’de kalır. Azabı kâfirlerinkinden farklı olmaz.

II. Hâricîler: Büyük günah işleyen dinden çıkar ise de kâfir olmaz,iman ile küfür arasında kalır. Ne mümin ne kafir sayılır. Ölünceye kadar tevbe etmesi beklenir. Tevbe etmeden ölürse ebedî olarak Cehennem’de kalır, fakat azabı inkârcılarınkinden hafif olur.

III. Mürcie: Hakkında hüküm vermemek ve sorunu âhirete ertelemek uygundur.

IV. Ehl-i sünnet: Günahlar helal sayılarak işlenmediği müddetçe kişiyi dinden çıkarmaz. Fakat günahlar imana zarar verir ve sahibi ahrette cezalandırılır. Ne var ki, Allah dilerse onları af edebilir.

Açıklamaları verilen görüşlerden hangileri doğrudur?

İsyanın ardından Mekke’de yaralı olarak ele geçirildiğinde Hasan-ı Basrî’nin tavsiyelerine uymadığından dolayı pişmanlığını dile getirdi. Buna rağmen Haccâc’ın kader ve kaza konusundaki alaycı soruları karşısında fikrinin arkasında durdu ve yılgınlık göstermedi. Siyasî düşünce ve faaliyetleri sebebiyle idama mahkûm edildi. Öyle görünüyor ki, onun kaderi yok saymasının ardında yatan neden Emevîlerin keyfî yönetim şekli ve haksız uygulamalarıdır.

Yukarıdaki paragrafta kimden bahsedilmektedir?

Allah’ın Kulun menfaatine en uygun olanı yapmasının vacip oluşu meselesi kelâm ilminde salah-aslah meselesi olarak bilinir. Allah’ın fiillerindeki hikmet ve maslahatı aklî bir gayeye değil hür iradesine bağlı bir ikram ve ihsan olarak kabul eden Ehl-i sünnet, aslah ve salâh kelimeleri yerine aşağıdakilerden hangisini kullanmıştır?

Kelam ilminde; benzerlerin, aynı nitelikteki cevher ve arazların yenilenmesi, ardarda devam etmesi demektir. Damlacıklardan oluşan suyun yukarıdan aşağı inerken kesintisiz bir görüntü vermesi gibi. Kelâm ilminde âlimler, cennet ve cehennem ehliyle bunların kalacağı yerlerin sürekliliğini bununla açıklar. Bu durumda kıdem söz konusu olmadığı gibi bekā ve ebediyet de sürekli biçimde yeniden vücut bulmakla gerçekleşir. Bu parçada bahsedilen kelami konu aşağıdakilerden hangisidir?