Türkçe Yazım Kuralları Özet

[Arif ARSLANER]

Kİ'NİN YAZIMI BAĞLAÇ OLAN • AYRI YAZILIR. • KELİME SONUNA –LER EKİ GETİR ANLAMSIZ OLUR. Bakıyorum ki gayet iyisiniz. Biliyorum ki hepiniz atanacaksınız. Zannetme ki şöyle böyle birsöz. Bir baktım ki yağmur yağıyor. Duydum ki unutmuşsun. EK OLAN (SIFAT YAPAN, İLGİ ZAMİRİ) • BİTİŞİK YAZILIR. • KELİME SONUNA –LER EKİ GETİR ANLAMLI OLUR. Benimki havalı havalı geliyor. Elindeki parayı çarçur etmişti. Doğadaki canlılara sevgi göstermeliyiz. Daha dünkü çocuk olduğunu belirtti. Bugünkü hâlinizi çok beğendim. UYARI : DAİMA BİTİŞİK YAZILIR... Sanki Oysaki Meğerki Belki Halbuki Çünkü Mademki İllaki DA/ DE 'NİN YAZIMI BAĞLAÇ OLAN • AYRI YAZILIR. • -TA/-TE BİÇİMİ YOKTUR. • CÜMLEDEN ÇIKARINCA ANLAM BOZULMAZ. Bunlar da bize gelmişti. Puanınız da her şeye yetecektir. Hiç de güzel bir iş değildi. Yanıma ayrılıp da gelmeyesin. EK OLAN (BULUNMA HALİ EKİ) • BİTİŞİK YAZILIR. • -TE/-TA BİÇİMİ VARDIR. • CÜMLEDEN ÇIKARINCA ANLAM BOZULUR. Havada bulut yoktu. Türkçede bu ekler anlam değiştirmez. İşin her aşamasında sizin yanınızdayım. Bu kitapları Murtaza'da bulabiliriz. TARİHLERİN YAZIMI CÜMLE İÇERİSİNDE SAYI VARSA GÜN VE AY ADLARI BÜYÜK YAZILIR. • 16 Eylül Pazartesi günü orada olacağım. • Bu yıl okullar Haziran'ın 17'sinde kapandı. • Sınavımız 31 Temmuz'da yapılacak. • En sevdiğim aylardan biri eylül. • Günlerden salıydı ve sen yoktun. • Yine aylardan kasım... Ulusal, resmî ve dinî bayramlarla anma ve kutlama günleri büyük harfle başlar: • Cumhuriyet Bayramı • Ulusal Egemenlik ve Çocuk Bayramı • 19 Mayıs Atatürk'ü Anma Gençlik ve Spor Bayramı • Ramazan Bayramı, Kurban Bayramı • Miraç Kandili • Anneler Günü • Öğretmenler Günü • Dünya Tiyatro Günü • Hıdırellez ESER ADLARI BÜYÜK YAZILIR • Mai ve Siyah romanı... • Suç ve Ceza adlı eser... • Leyla ile Mecnun Fuzulî'nin... • Kaplumbağa Terbiyecisi tablosu... NOT: ARALARINDAKİ BAĞLAÇ KÜÇÜK OLUR. BÜYÜK YAZACAKSA HEPSİNİ BÜYÜK YAZAR. SUÇ VE CEZA... TARİHÎ OLAY, ÇAĞ VE DÖNEM ADLARI BÜYÜK YAZILIR • Kurtuluş Savaşı • Millî Mücadele • Cilalı Taş Devri • İlk Çağ • Lale Devri • Cahiliye Dönemi • Buzul Dönemi • Millî Edebiyat Dönemi • Servetifünun Dönemi'nin • Tanzimat Dönemi'nde GAZETE, DERGİ ADLARI KÜÇÜK YAZILIR • Milliyet gazetesi • Varlık dergisi İSTİSNA: Resmî Gazete KANUN, TÜZÜK, YÖNETMELİK, YÖNERGE, GENELGE ADLARININ HER KELİMESİ BÜYÜK HARFLE BAŞLAR • Medeni Kanun • Türk Bayrağı Tüzüğü • Telif Hakkı Yayın ve Satış Yönetmeliği KURUM, KURULUŞ ADLARI BÜYÜK YAZILIR. • Türkiye Büyük Millet Meclisi, Türk Dil Kurumu, Dil ve Tarih-Coğrafya Fakültesi, Devlet Malzeme Ofisi , Çankaya Lisesi ,Bakanlar Kurulu... NOT-1: GELEN EKLER BİTİŞİK YAZILIR Türkiye Büyük Millet Meclisine Türk Dil Kurumundan Ortaklığına Türk Dili ve Edebiyatı Bölümü Başkanlığının Bakanlar Kurulunun Hukuk Fakültesine NOT-2: AVRUPA BİRLİĞİ'NE İL, İLÇE, BELDE, KÖY, KITA... KÜÇÜK YAZILIR • Konya ili • Etimesgut ilçesi • Uzungöl beldesi • Taflan köyü • Afrika kıtası MAHALLE, BULVAR, CADDE, SOKAK, MEYDAN... BÜYÜK YAZILIR • Vişne Mahallesi • Yunus Emre Mahallesi • Karaköy Meydanı • Zafer Meydanı • Gazi Mustafa Kemal Bulvarı • Nene Hatun Caddesi Millet, Boy, Oymak, Dil, Lehçe, Din, Mezhep, Devlet Adları BÜYÜK YAZILIR. • Arap, İngiliz, Japon, Rus, Türk... • Türkçe, Almanca, İngilizce, Rusça, Arapça... • Türkiye Cumhuriyeti, Kuzey Kıbrıs Türk Cumhuriyeti... • Müslümanlık, Budizm, Hristiyan... ÖZEL ADA GELEN ÇEKİM EKLERİ AYRI YAZILIR. Türk'e - İstanbul'dan- Adana'ya- Murat Menteş'in... NOT: • ÖZEL ADA GELEN –LER/-LAR BİTİŞİK YAZILIR. • ÜZERİNE GELEN EKLER DE BİTİŞİK YAZILIR. Türkler, Alilere , Kırgızların... ÖZEL ADA GELEN YAPIM EKLERİ BİTİŞİK YAZILIR. • Adanalı • Türkçe • Müslümanlık • Atatürkçülük... Not : ÖZEL AD +YAPIM EKİ + ÇEKİM EKİ HEPSİ BİTİŞİK TÜRKÇENİN, BATILILAR, ATATÜRKÇÜLÜĞÜN... ALLAH, İLAH, TANRI - YÜCE RABBÜLALEMİNDEN BAHSEDERSE BÜYÜK Seni Allah'a havale ediyorum. - ÖZEL AD OLARAK KULLANILMADIKLARINDA KÜÇÜK Eski Yunan tanrıları. Müzik dünyasının ilahı. "Amerika'da kaçakçılığın allahları vardır." KİŞİ ADLARINDAN ÖNCE VE SONRA ÜNVANLAR, SAYGI SÖZLERİ, RÜTBE ADLARI VE LAKAPLAR BÜYÜK YAZILIR • Cumhurbaşkanı Mustafa Kemal Atatürk, • Kaymakam Erol Bey • Dr. Alâaddin Sayın • Prof. Dr. Hasan Eren • Mustafa Efendi • Zeynep Hanım • Mareşal Fevzi Çakmak • Yüzbaşı Cengiz Topel • Mimar Sinan • Fatih Sultan Mehmet • Deli Petro NOT-1: AKRABALIK ADLARI KÜÇÜK YAZILIR. Tülay ablama gittim. Ayşe teyzemin keki çok güzel. NOT-2: Cümle içinde makam veya unvan sözleri büyük harfle başlar: Uzak Doğu'dan gelen heyeti Vali dün kabul etti. GEZEGEN VE YILDIZ ADLARI BÜYÜK HARFLE BAŞLAR • Merkür, Neptün, Satürn, Halley NOT: Dünya, güneş, ay kelimeleri gezegen anlamı dışında kullanıldıklarında küçük harfle başlar: Sen benim ayımsın, güneşimsin. Senin olduğun yerden başlıyor dünya. BÖLGE- YÖN ADLARI BÜYÜK YAZ. KÜÇÜK YAZ. Kuzey Avrupa Akdeniz Bölgesi'nde Avrupa'nın doğusu Ege'nin kuzeyi ARA YÖNLER: BİTİŞİK güneybatı, kuzeydoğu... NOT: Düşünce, hayat tarzı, politika vb. anlamlar bildirdiğinde doğu ve batı sözlerinin ilk harfleri büyük yazılır: • Batı medeniyeti • Doğu mistisizmi • Bu anlamda Batı bizi destlekledi. • Dolmabahçe Sarayı • İshakpaşa Sarayı • Çankaya Köşkü • Ağrı Dağı • Aral Gölü TAŞIYAMADIĞIN • Asya Yakası İÇİN BÜYÜÜÜK • Çanakkale Boğazı • Dicle Irmağı • Ege Denizi • Boğaziçi Köprüsü • Antep fıstığı • Brüksel lahanası • Frenk gömleği • Hindistan cevizi • İngiliz anahtarı • Japon gülü TAŞIYABİLDİĞİN İÇİN KÜÇÜÜÜK • Maraş dondurması • Van kedisi • Anadolu kültürü SEVENLER AYRILMAZ DOĞASEVER, HAYVANSEVER... YOLLAR AYRILIR DENİZ YOLU , HAVA YOLU... NOT: «OTOYOL» BİTİŞİK SAYILAR AYRI YAZILIR. BİR MİLYON İKİ YÜZ ELLİ BİN... NOT-1: OYUN ADIYSA BİTİŞİK : BEŞTAŞ, YÜZBİR... NOT-2: SIRA SAYILARI İKİNCİ= 2. = 2'NCİ BEŞ YÜZÜNCÜ= 500. = 500'ÜNCÜ NOT-3: ÜLEŞTİRME SAYILARI BEŞER 5'ER BİRLEŞİK KELİMELER - SES OLAYI VARSA BİTİŞİK YAZILIR. • EMRETMEK • KAYBOLMAK • REDDETMEK • MENOLUNMAK* • DARBETMEK* • AFFETMEK • HİSSETMEK • HAMDETMEK* • DERCETMEK* MAHVETMEK* CEMETMEK* - SES OLAYI YOKSA AYRI YAZILIR. • PARK ETMEK • ARZ ETMEK • TEŞEKKÜR ETMEK • SEYİR Mİ OLUNDU • MUTLU MU OLDU MECAZSA: BİTİŞİK GERÇEKSE: AYRI • Aslanağzı • Keçiboynuzu • Karagöz (balık) • Yalıçapkını (kuş) • Kızılkanat( balık) • Balıkgözü (halka) • Kargaburnu (alet) • Balıksırtı (desen) • Hanımgöbeği ( tatlı) • Tavukgöğsü (tatlı) • Bülbülyuvası (tatlı) • İtdirseği (arpacık) • Danaburnu (böcek) • Peygamberdevesi ( böcek ) • Küçükayı, Büyükayı (yıldız kümesi) • Kavuniçi, Narçiçeği, Camgöbeği, Balköpüğü, Fildişi, Gülkurusu, Vişneçürüğü...(renk) • yaban domuzu • köpek balığı • deniz yılanı ..... DENİZATI DOĞRU MU? EMİR KİPİ VARSA BİTİŞİK YAZ � ALBENI � ÇEKYAT � ATEŞKES � SALLABAŞ � İNCITMEBENI � DÖNBABA � UNUTMABENI � VERYANSıN � YAPBOZ � SEÇAL � GELBERI � YAZBOZ KELİME SONUNDA MEZ-AR-AN-MIŞ-TI EKLERİ VARSA BİTİŞİK YAZ � CANKURTARAN � ÇÖPÇATAN � AKIMTOPLAR � ALTIPATLAR � BASINÇÖLÇER � KARINCAİNCİTMEZ � ÇOKBİLMİŞ � ETYEMEZ � TANRITANIMAZ � VARYEMEZ � GÜNGÖRMÜŞ � DEDİKODU � KAPTIKAÇTI � OLDUBİTTİ � KONARGÖÇER � OKURYAZAR � UYURGEZER � YANARDÖNER ALT-ÜST-ÜZERE SOMUT BİR YER BİLDİRİRSE AYRI SOMUT BİR YER BİLDİRMEZSE BİTİŞİK • AYAKALTI, BİLİNÇALTI, AYAKÜSTÜ, OLAĞANÜSTÜ, SUÇÜSTÜ, AKŞAMÜZERİ, GÖZALTI, (gözetim), DENİZALTI (savaş gemisi).... • DENİZ ALTI , BÖBREK ÜSTÜ, YER ALTI... BAŞ DAİMA BİTİŞİK � BAŞESER � BAŞMÜFETTİŞ � BAŞPEHLİVAN � BAŞROL � BAŞKAHRAMAN � ELEBAŞI � USTABAŞI � BİNBAŞI EV KURUMSA BİTİŞİK HUZUREVİ YAYINEVİ BASIMEVİ ORDUEVİ KONUKEVİ ÖĞRETMENEVİ DOĞUMEVİ KAHVEEVİ GERÇEKSE AYRI DAĞ EVİ BAĞ EVİ NOT: BABAEVİ HER HERKES- HERHÂLDE- HERHANGİ • HER BİRİ, HER ŞEY, HER ZAMAN.... NOT: HİÇBİR (HİÇBİRİ) İÇ / DIŞ YURT İÇİ , YURT DIŞI, HAFTA İÇİ... NOT: DIŞİŞLERİ, İÇİŞLERİ (KURULUŞ) NOT: YÜKSEKÖĞRETİM, AÇIKÖĞRETİM ARAPÇA VE FARSÇA TAMLAMALAR BİTİŞİK • ALİYÜLÂLÂ • HIFZISSIHHA • DARÜLFÜNUN • KUVAYIMİLLİYE • MİSAKIMİLLÎ • CİHANŞUMUL DÜZELTME İŞARETİ ( Â, Î, Û) HÂL HÂLÂ ŞÛRA • HAL • HALA • ŞURA HİKÂYE, TEZGÂH, DÜKKÂN, KÂĞIT, HAKKÂRİ, MAHKÛM... (Türk) askeri ve askerî (okul), (İslam) dini ve dinî (bilgiler), (fizik) ilmi ve ilmî (tartışmalar), (Atatürk'ün) resmi ve resmî (kuruluşlar) İKİLEMELER: AYRI AVAL AVAL, GİDE GİDE, ESKİ PÜSKÜ, ENİNE BOYUNA, DİZ DİZE, EL ELE, BİRE BİR (YÜZ YÜZE, ÖLÇÜ ) DEYİMLER: AYRI KULAK ASMAK, GÖZ ATMAK NOOOOT: TAMTAKIR KISALTMALAR • TDK'NİN • SSK'YE • KYK'DE • ASELSAN'DA • BOTAŞ'IN • UNESCO'YA • TL'NİN • FİSKOBİRLİK'İN KÜÇÜK VE NOKTALIYSA OKUNUŞUNA GÖRE EK GELİR. Vb.leri Alm.dan yy.da NOT: T.C. VE T. (BAŞKA NOKTALI KISALTMA YOKTUR) Para birimleri büyük harfle başlamaz: avro, dinar, dolar, lira, kuruş, liret... Özel adlar yerine kullanılan "o" zamiri cümle içinde büyük harfle yazılmaz Sonunda 3. teklik kişi iyelik eki olan özel ada, bu ek dışında başka bir iyelik eki getirildiğinde kesme işareti konmaz: Boğaz Köprümüzün güzelliği, Amik Ovamızın bitki örtüsü, Kuşadamızdaki liman vb