İbtida nedir?

[Arif ARSLANER]

İbtida sözlükte, başlamak demektir. Tecvit ilminde ise Kurʼan-ı Kerimʼi ilk defa okumaya başlamaya veya vakf yaptıktan sonra okumaya devam etmek için tekrar başlamaya denir. İbtida, hareke ve manaya uygun yerden yapılır. Bir konuşmaya bile iyi bir başlangıç yapmak veya uygun olan yerlerde durmak konunun anlaşılması bakımından önemlidir. Kurʼan-ı Kerimʼi okurken de vakf ve ibtida yerlerini iyi bilmek gerekir. Çünkü vakf ve ibtida, doğrudan doğruya Kurʼan-ı Kerimʼin manası ile ilgili bir konudur. Kurʼan okurken durulacak ve başlanacak yerlerin bilinmesi Kurʼan-ı Kerimʼin daha iyi anlaşılmasını sağlar. Yüce Allah "... Kurʼanʼ tane tane oku.ˮ buyurmaktadır. Kurʼanʼın tane tane, yavaş yavaş ve manası üzerinde düşünerek okunması ilahi mesajın daha iyi anlaşılması bakımından önemlidir. Vakf ve ibtidaya riayet Hz. Peygamberʼin (s.a.v.) sünnetiyle de sabittir. Ümmü Seleme, "Resûlullah Kurʼanʼı âyet sonlarında dura dura okurdu." demiştir. Sevgili Peygamberimiz (s.a.v.), Kurʼan-ı Kerimʼi düzgün okumayı ve âyetlerin anlamlarını kavrayabilmeyi önemserdi. Kurʼan-ı Kerimʼi, âyetlerin mana ve lafız bütünlüğü bakımından, vakf ve ibtida kurallarına uygun okumak gerekir. Âyet sonlarına ve durak işaretlerine (secavend) dikkat ederek Kurʼan okuyan bir kimse, genellikle doğru vakf ve ibtida yapmış olur. İbtidada dikkat edilecek en önemli konu, okumaya başlanacak yerin manasının gelen âyet ile bütünlük sağlamasıdır. Vakf ve ibtida kurallarına uymamak, Kurʼan-ı Kerimʼin manasını anlaşılmaz bir hâle getirir. Nisâ süresi 43. âyetinde, ( لَ تَقْرَبُوا الصَّلٰوةَ ) "namaza yaklaşmayınızˮ âyetinin devamını okumadan vakf yapmak böyledir. Âyetin devamında, ( وَاَنْتُمْ سُكَارٰى ) "siz sarhoş ikenˮ buyrulmaktadır. Örnekte görüldüğü gibi vakf ve ibtida kurallarına uymamak âyetlerin anlamının değişmesine yol açmaktadır. Bu sebeple vakf ve ibtida, Kurʼanʼın manasının doğru anlaşılabilmesi için dikkat edilmesi gereken bir husustur.