Ünite 1 - İslâm Öncesi Arabistan ve Araplar’da Dinî, Sosyo-Kültürel Hayat

[Arif ARSLANER]

1. İslamiyet öncesi Güney Arabistan'da kaç devlet kurulmuştur? Cevap: 1. Mainliler 2. Sebeliler 3. Himyeriler 2. Mainliler'in başkenti neresidir? Cevap: Merkezi Main şehridir. Ticarete önem verirler. 3. Sebeliler'in başkenti neresidir? Cevap: Merkezi Merib şehridir. Tarıma önem verirler bu nedenle bazı su bendleri inşa etmiştir, en meşhuru me'rib seddidir. Sebeliler, Himyeriler tarafından yıkılmıştır. 4. Himyerililer Arapların hangi koluna mensupturlar? Cevap: Arapların Kahtaniler koluna mensuptur. Askeri bakımdan en güçlü devlettiler. Himyerililer Yahudileri desteklerken Habeşliler ve Bizanslılar Hristiyanları desteklemiştir. 5. Himyeriler kim tarafından yıkılmıştır? Cevap: Son Himyeri hükümdarı Zûnüvas Hristiyanları da Yahudiliği kabul etmeye zorladı ve kabul etmeyen bir çok Necranlı Hristiyanı "Uhdud" adı verilen ateş çukurunda diri diri yaktı. Habeşlilere bağlı Eryat kumandasında bir ordu Yemen'e girdi ve Himyeri hakimiyetine son verdi. 6. Kâbe'yi yıkmak isteyen Habeşistan'ın Yemen valisi kimdir? Cevap: Habeşistan'ın Yemen valisi Ebrehe San'a'da büyük bir kilise yaptırdı. Arapların hac için Kâbe yerine buraya gelmelerini sağlamak istedi ama başarılı olamadı. Sonra büyük bir orduyla Mekke'ye gelip Kâbe'yi yıkmak istedi. Fakat Fil suresinde anlatıldığı gibi amacına ulaşamadı. 7. İslamiyet öncesi Kuzey Arabistan'da kurulan devletler hangileridir? Cevap: Kuzey arabistanda 5 devlet kurulmuşur. Bunlar; - Nabatiler - Tedmürlüler - Gassaniler - Hireliler - Kindeliler 8. Nabatiler'in başkenti neresidir? Cevap: Günümüzde harabeleriyle ünlü Petra şehri başkentlik yapmıştır. Roma imparatorluğu ile çöl arasında tampon devlet görevi üstlenmiştir. Kuzey ve Güney Arabistan arasındaki kervan ticaretini elinde bulunduran bir devlettir. 9. İslam öncesi dönemde; Filistin'in güneyinde Akabe Körfezi ile Lut gölü arasında hüküm süren devlet hangisidir? Cevap: Nabatiler 10. Tedmürlüler kim tarafından İslam topraklarına katılmıştır? Cevap: Başkent Tedmür uluslararası ticaretin önemli duraklarından biriyidi. İslam döneminde Halid b. Velid tarafından sulh yoluyla fethedilmiştir. 11. Zû-kar Savaşında Sasaniler ile karşı karşıya gelen, başta putperest olmalarına karşın sonradan Hristiyanlığı benimseyen İslam öncesi Arap Yarımadası'nda yaşayan devlet hangisidir? Cevap: Gassaniler 12. Gassaniler'e kim son vermiştir? Cevap: Genel itibariyle bizans müttefiki olarak kaldılar. Hz. Ömer hakimiyetine son vermiştir. 13. Hireliler'in en önemli hükümdarları kimlerdir? Cevap: En önemli hükümdarları arasında: İmruülkays, III. Münzir ve III. Nu'man b. Münzir yer almaktadır. 14. Hireliler hangi halife döneminde fethedilmiştir? Cevap: 6. yüzyılın sonlarında Hire Nestûrî Hristiyanlığının merkezi haline gelmiştir. Tarım ve hayvancılığın yanında uluslar arası ticaretle uğraşırlardı. Hire ve Enber şehirlerinde arap dili ve edebiyatı büyük gelişme göstermiştir. Hz. Ebubekir döneminde Halid bin Velid tarafından fethedilmiştir. 15. Câhiliye şairi İmruü'l-Kays (İbn Hucr) nerelidir? Cevap: Kindelidir. Kindeliler İslam fethine kadar Bizans müttefiki olmaya devam etmişlerdir. 16. Huzâa Kabilesi kimin liderliğinde Mekke'ye yerleşmiştir? Cevap: Cürhümlülerin Mekke hakimiyeti sırasında Güney Arabistan'daki sel felaketi yüzünden kuzeye göç ederek Mekke civarına gelen Huzaa kabilesi, Amr b. Luhay liderliğinde Cürhümlülerle yaptığı savaşla onları mağlup ederek Mekke şehrinden onları çıkardı. 17. Huzâalılar Kabilesi ile anlaşarak şehirde kimler kalmıştır? Cevap: İsmailoğulları sayıları az olduğu için taraf olmadı. Beni Huzâa ile anlaşarak şehirde kalmaya devam etti. 18. Mekke'de putperestliği kim başlatmıştır? Cevap: Mekke ve Kâbe idaresini eline alınca Amr bin Luhay tevhid geleneğini bozup şehirde putperestliğin başlamasına sebep oldu. Hübel'i Mekkeye Kâbe'nin bulunduğu yere zemzemin üst kısmına koymuştur. 19. Huzâalılar Kabilesinden sonra Mekke idaresi kimin eline geçti? Cevap: Huzâalılardan sonra Mekke idaresi ve Kâbe hizmetleri Kureyş kabilesinin eline geçti. 20. Kusay b. Kilab kimdir? Cevap: Hz. Peygamber'in 5. dereceden dedesisidir. Kusay b. Kilab liderlik vasfıyla Kureyş kabilesi arasında seçkin bir yer kazanmıştır. 21. Kusay b. Kilâb neler yapmıştır? Cevap: Kinane ve Hudaa kabilelerinin yardımıyla Beni Huzaa ile mücadele etmiş ve kazanmıştır. Dağınık olan Kureyş kollarını birleştirerek Mekke'ye yerleşti. Mekke topraklarını 10 parçaya ayırdı ve her kola 1 parça dağıttı. Kureyşin bazı kollarınıda Mekke dışına yerleştirildi. 22. Mekke'de iskan edilenlere ne ad verildi? Cevap: Mekkede iskan edilenlere; Kureyşü'l-Bitâh, Mekke dışına yerleştirilenlere; Kureyşu'z-Zevâhir denildi. 23. Livâ nedir? Cevap: Kabileye ait sancağın muhafazasından sorumlu kişi ve göreve denir. 24. Hicabe (Sidane) nedir? Cevap: Kâbe'ye hizmet edene denir. 25. Kâbe görevlerinden Sikâye nedir? Cevap: Kâbe'yi ziyarete gelen hacılara su temini görevi demektir. 26. Rifâde nedir? Cevap: Hacıları ağırlama ve yiyecek ihtiyaçlarının karşılanması görevini ifade etmektedir. 27. Kıyâde nedir? Cevap: Reislik, önderlik, ve kumandanlık anlamlarına gelir ve Cahiliye döneminde Mekke'de ordu kumandanlığı ve kafile başkanlığını ifade etmek için kullanılmaktadır. 28. İslamiyet'in zuhuruna kadar sikâye, rifade ve kıyade görevlerini kim yürütmekteydi? Cevap: Abdümenâfoğulları 29. Nesi nedir? Cevap: Câhiliye döneminde hac en yaygın, köklü ve düzenli bir ibadetti. Araplar güneş ve ay takvimi farklılığından kaynaklanan sebeplerle nesî yaparak, yani ihtiyaç halinde yıla bir ay ilave ederek hac mevsimini her sene ilkbahar veya yaz aylarına denk getirirlerdi. 30. Kureyş'in en önemli putu hangisidir? Cevap: Kâbe'de bulunan hübel, putların en büyüğü olup Kureyş'in en önemli putu idi. Kırmızı akikten insan suretinde yapılmıştır. Amr b. Luhay tarafından Suriye'den Mekke'ye getirilirken sağ eli kırılmış, Kureyş müşrikleri ona altın bir el takmışlardı. 31. Safa ve Merve tepelerinde dikili putlar hangileriydi? Cevap: İsaf ve Naile adlı putlar Cürhümlü kadın ve erkeğin Kâbe'de gizlice birleştikleri için taşlaşmış ve biri Safa'ya diğeri de Merve tepesine dikilmiştir. Beytür-rabbe diye örtü inşa etmişlerdir. 32. Taifte yaşayan Sakif kabilesinin putu hangisidir? Cevap: Lat 33. Siyah bir kaya parçası olan put hangisidir? Cevap: Menât: Müşellel denilen yerde Hüzeyl kabilesine ait siyah bir kayadır. Evs ve Hazrec kabilesi dahil bir çok arap özen göstermiştir. 34. Üç küme düzenli ağaçtan oluşan put hangisidir? Cevap: Uzza: Nahle'de bulunan bu put 3 küme düzenli ağaçtan oluşmakta olup etrafında beytü'l uzza denilen bir ev yapılmıştır. 35. Mekke'nin en eski çarşısının adı nedir? Cevap: Mekke'de en eski ve en büyük çarşı Hazvere çarşısıdır. 36. Hilfü'l-Mutayyebîn nedir? Cevap: Milâdî 480 yılı civarlarında Mekke ve Kâbe ile ilgili hizmetler konusunda çıkan anşalmazlık sonucu aynı görüşte olan Kureyş kabilelerine, birbirlerini desteklemek için bir kaba konulmuş güzel bir kokuya ellerini batırıp Kabe duvarına sürerek yaptıkları ittifak ve yeminden dolayı "güzel kokulular" anlamında Hilfü'l-Mutayyebîn denmiştir. 37. Hilfü'l-ahlâf nedir? Cevap: Abdüddâroğulları ve müttefikleri de birlikte hareket edeceklerine dair ant içmişlerdi. Bundan dolayı kendilerine "ahlâf" (yeminliler), yaptıkları ittifaka da "Hilfü'l-ahlâf" denilmiştir. Ayrıca bunlara, kestikleri bir hayvanın kanını bir kaba koyarak ellerini batırıp yalamak suretiyle yemin ettiklerinden dolayı "leakatü'd-dem" (kan yalayıcıları), yaptıkları ittifak ve yemine de "Hilfü leakati'd-dem" adı verilmiştir. 38. Hz. Muhammed Kur'an-ı Kerim'de nasıl tanımlanmıştır? Cevap: "En güzel örnek" 39. Mekke'nin önemli panayırları hangileriydi? Cevap: • Ukaz: Zilkade ayının başında kurulur ve 20 gün devam eder. • Mecenne: Ukazın ardından Zilkade ayının son on gününde kurulur. • Zülmecâz: Hacılar Mecenne panayırırının ardından buraya gelip 8 gece kaldıktan sonra buradan ayrılırlar. • Hubâşe: Ticari faaliyetlerinin yanı sıra diğer panayırlardan farklı olarak esirler burada yakınları tarafından fidye ödenerek kurtarılır, haklarında kısas uygulamasına karar verilen katiller burada cezalandırılırdı. 40. Ebrehe Kâbe'yi yıkmak amacıyla Mekke'ye yürüdüğünde Kureyş kabilesinin başında kim vardır? Cevap: Hz. Peygamberin dedesi Abdülmuttalib 51. Hz. Peygamberin doğum tarihinin kesin olarak bilinmemesinin nedeni nedir? Cevap: O sırada Araplar arasında kullanılan belirli bir takvimin olmaması. 52. Hz. Peygamberin genel kabule göre doğumu ne zamandır? Cevap: Fil Vak'ası'ndan 50-55 gün sonra Rebîülevvel ayında pazartesi günü sabah doğru dünyaya gelmiştir. Farklı hesaplamalara göre Peygamber'in doğum tarihi 20 Nisan (9 Rebîülevvel )571 veya 17 Haziran (12 Rebîülevvel) 569 Pazartesi şeklinde belirlenmektedir. 53. Hz. Peygamberin doğumunda yardımcı ebe olarak bulunanlar kimlerdir? Cevap: Şifa bint Avf, Fatıma bint Abdullah, Ümmü Eymen. 54. Hz. Peygamber'in doğduğu gece gerçekleşen olağanüstü hadiseler nelerdir? Cevap: • Annesi Âmine'nin doğum sancısı çekmemesi • Sünnetli olarak dünyaya gelmesi • Melekler tarafından yıkanması • Sırtında, iki omuzunun arasına peygamberlik Mührünün olması • Sâsânî sarayının on dört burcunun yıkılması. • Mecusi İranlıların bin yıldan beri yanan ateşgedeleri sönüvermesi. • Sâve gölünün suyunun çekilmesi • Semâve vadisini sel basması. 55. Hz. Peygamber'e ''Muhammed'' ismini kimvermiştir ve neden bu ismi vermiştir? Cevap: İsmi veren dedesi Abdülmuttalib'tir. Gökte Allah ve yerde insanlar onu hayırla ansınlar, ondan övgüyle bahsetsinler diye bu ismi vermiştir. 56. Hz. Peygamber'in doğumunu mevlidinde anlatan kimdir? Cevap: Süleyman Çelebi asıl adı Vesîletü'n necat olan eserinde Peygamber'in doğumunu edebi bir dille anlatır. 57. Hz. Peygamber'in doğduğunda ilk emziren kimdir? Cevap: İlk emziren kişi Süveybe'dir ancak esas olarak süt anneliğini Halime yapmıştır. 58. Süveybe Peygamberimizi emzirdiği için Peygamberimiz kiminle süt kardeşi olmuştur? Cevap: Amcası Hz. Hamza ile süt kardeş olmuştur. 59. Araplar arasında yeni doğan erkek çocuklarının bakımı için ne tür bir gelenek vardı? Cevap: Emzirilmek ve belli bir yaşa kadar büyütülmek üzere havası ve suyu temiz, hayat tarzı da sade olan çöle gönderilmesi. 60. Araplardaki yeni doğan çocukların bakımı için süt anneye verilmesi geleneğinin en önemli amacı nedir? Cevap: Çocukların şehir yerine daha sağlıklı olan çöl havasında büyümesini sağlamak, ayrıca konuşma çağında fasih Arapça öğrenmelerine imkân vermektir. 61. Hz. Peygamberimiz kaç yıl süreyle Halime'nin süt anneliğinde kalmıştır? Cevap: 4-5 yaşına kadar