Hadislerin Korunması ve Kayıt Altına Alınması - Çözümlü Test 4

[Arif ARSLANER]

1. Hadislerin sözlü ve yazılı olarak öğretilmesi, öğrenilmesi, halk arasında yayılması, böylece hafızalarda ve değişik yazı malzemeleri üzerine kaydedilip koruma altına alınması gerçekleşen "Tesbit dönemi" hicri hangi yüzyılın sonuna kadar sürmüştür? A) 1 B) 2 C) 3 D) 4 E) Halen sürmektedir Çözüm: Bu dönem aşağı yukarı hicri 1. yüzyılın sonlarına kadar devam etmiştir. Yani ilk Müslümanlar olan sahâbe nesli ile onlardan sonra gelen ve tâbiûn denen neslin büyüklerinin yaşadığı dönemdir. Doğru cevap A'dır. 2. Aşağıdakilerden hangisi İslâm'ın ilk yıllarında Hz. Peygamber tarafından izin verilmiş, ancak Hayber'in fethinden sonra kesin olarak yasaklamıştır? A) Faiz B) Mekke'nin harem oluşu C) Akabe Bîatları D) Mütekaddimûn E) Mut'a nikâhı Çözüm: Mut'a nikâhı, erkekle kadının zamanı belirlenen bir süreye kadar, yani geçici olarak aralarında kıyılan nikâha denir. İslâm'ın ilk yıllarında Hz. Peygamber buna izin vermiş, ancak Hayber'in fethinden sonra kesin olarak yasaklamıştır. Doğru cevap E'dir. 3. I. Ebû Hüreyre II. Hz. Âişe III. Abdullah b. Ömer IV. Enes b. Mâlik V. Ümmü Seleme En çok hadis rivayet eden sahâbîleri en çoktan en aza doğru sıralarsak aşağıdaki seçeneklerin hangisinde sıralama doğru olur? A) I-II-III-IV-V B) I-III-IV-II-V C) II-V-I-III-IV D) IV-V-I-II-III E) III-I-II-IV-V Çözüm: En çok hadis rivayet eden sahâbîler arasında, Ebû Hüreyre, Abdullah b. Ömer ve Enes b. Mâlik'den sonra, 2210 hadis rivayetiyle 4. sırayı almış olan Hz. Âişe, Hz. Peygamber'den duyduğu şeyleri tam anlayıncaya kadar araştırmaktan geri durmazdı. Neticede o, en meşhur 7 sahâbî fakihten biri de olmuştu. Hz. Âişe'yi, Müminlerin Annesi Ümmü Seleme takip eder. Onun da yüzlerce hadis rivayeti bulunmaktadır. Doğru cevap B'dir. 4. İlk Müslümanlar, özellikle sahâbîler, hadislerle ilgili olarak rivayette hata yapma endişesiyle aşağıdaki yaklaşımlardan hangisini benimsememişlerdir? A) Hadis rivayetini arttırma B) Hadis rivâyet edenden şâhid isteme C) Hadis rivayet edene yemin ettirme D) Hadisi kur'ân ve önceden bildikleri hadislerle karşılaştırma E) Hadisin râvîlerini inceleme Çözüm: Bazı sahâbîler, Hz. Peygamber'in buyurduğu gibi rivayet edememe, başka bir ifadeyle rivayette hata yapma endişesiyle hadis rivayetinden kaçınmışlar, mümkün olduğu kadar az hadis rivayet etmeye çalışmışlardı. Doğru cevap A'dır. 5. Aşağıdakilerden hangisi hadisin, onu rivayet eden kimselerin isimlerinin sırayla zikredildiği kısmıdır? A) Muttasıl B) er-Rıhle C) Şâhid D) Semâ E) Sened Çözüm: Sened, hadisin, onu rivayet eden kimselerin isimlerinin sırayla zikredildiği kısmıdır. Kullanılan şekliyle, yani her bir râvînin bir önceki râvînin (hocasının) ismini vererek ilk kaynağa varan (muttasıl) şekliyle Müslümanlara has olan sened kullanımı, hadisin güvenilirliğini sağlamak için ortaya çıkarılmıştı. Doğru cevap E'dir. 6. Geniş kapsamlı ve bir "kitap/dîvân" içinde toplanarak, devlet eliyle ilk olarak hadisleri derleme faaliyeti başlatan kimdir? A) Ömer b. Abdülazîz B) Abdullah b. Abbâs C) İbn Şihâb ez-Zührî D) Abdullah b. Ömer E) Enes b. Mâlik Çözüm: Tedvînle ile kastedilen durum, hadislerin daha geniş kapsamlı ve bir "kitap/dîvân" içinde toplanmalarıdır. Böyle bir faaliyeti devlet eliyle ilk olarak başlatan kimse, Halîfe Ömer b. Abdülazîz (halifeliği h. 99- 101) olmuştur. Doğru cevap A'dır. 7. Hadis öğrenimi için yapılan yolculuğa ne ad verilmektedir? A) Ensar B) Muttasıl C) Er-Rıhle fî talebi'l-hadîs D) Aşere-i mubeşşereden E) Mütekaddimûn Çözüm: Er-Rıhle fî talebi'l-hadîs yani hadis öğrenimi için yapılan yolculuk denilen bu faaliyetlerde hadisi mevcut en eski râvîsinden öğrenmek, böylece hata ihtimallerini azaltmak gayesi vardır. Doğru cevap C'dir. 8. Hz. Peygamber'in, Allah'ın emirlerini en yakınlarından başlayarak, önce tek tek olmak üzere, çevresindekilere iletmeye çalışması hangi görevin verilişinden itibaren başlamıştır? A) Tasnif B) Tesbit C) Tevhid D) Tedvin E) Tebliğ Çözüm: Hz. Peygamber, kendisine teblîğ görevi verilişinden itibaren Allah'ın emirlerini en yakınlarından başlayarak, önce tek tek olmak üzere, çevresindekilere iletmeye çalışmıştır. Bu arada onları kendi sözleriyle açıklamış, şahsında uygulayıp örneklik yapmış, sorulan sorulara cevaplar vermiş, ortaya çıkan meselelere çözümler getirmiştir. Doğru cevap E'dir. 9. Aşağıdaki ifadelerden hangisi Tedvin Dönemi için doğrudur? A) Hicrî 2. asrın sonlarından 3. asrın sonuna kadar süren bir zaman dilimini içine alır. B) Hadislerin sadece sözlü olarak aktarıldığı dönemdir. C) Bu dönemde yazılan eserlerden hiçbiri günümüze ulaşmamıştır. D) Bu dönemde yazılmış olan eserlerin iç düzeni devam etmektedir. E) Bu dönemde hadisler kitaplarda toplanmamıştır. Çözüm: Tedvîn Dönemi, daha önce değişik yazı malzemelerine kaydedilerek veya ezberlenerek koruma altına alınmış olan hadislerin kitaplar (dîvânlar) içinde toplandığı dönemdir ve hicrî 1. asrın sonlarından 2. asrın 1. veya 2. çeyreğine kadar süren bir zaman dilimini içine alır. Bu dönemde yazılan eserlerden hiçbiri günümüze ulaşmamıştır. Muhammed Hamîdullah, ilk dönemlerin yazma eserlerinin hemen hemen hepsinin Bağdad'ın Moğollar tarafından istilası esnasında tahrip edildiğini kaydeder. Doğru cevap C'dir. 10. Aşağıdakilerden hangisi Hadislerin sınıflandırılmasına verilen addır? A) Tesbît B) Tasnif C) Tedvin D) Tevhid E) Divan Çözüm: Hadisler önce yazılı ve sözlü olarak koruma ve kayıt altına alınmaya çalışılmış (tesbît), sonra bunlar belli kitaplar içinde bir ayaya toplanmış (tedvîn), ardından da bu kitaplardaki hadislerin sınıflandırılması (tasnîf) yoluna gidilmiştir. Doğru cevap B'dir.