Ünite 6: Yeni İlm-i Kelâm - Alıştırma soruları 1

[Arif ARSLANER]

1 ) Verilen isimlerden hangisi Hindistan'da yetişen yeni kelamcılardan biridir? A ) Muhammed Abduh B ) Abdüllatif el-Harpûti C ) İzmirli İsmail Hakkı D ) Seyyid Ahmed Han E ) Gazneli Mahmut 2 ) Verilenlerden hangisi yeni ilmi kelamın ortaya çıkış sebeplerinden biri olarak değerlendirilebilir? A ) Materyalizmi İslam dünyasına yayma gerekliliği B ) İnsanlara Darwinci anlayışı açıklama isteği C ) Ateizmin doğru anlaşılmasının sağlanması D ) Çağın gerekliliklerine uygun olarak yeni argümanlar oluşturma çabası E ) İnsanların düşünme ve kelam için zamanlarının çok olması 3 ) I.    Bazı açılardan materyalizmi ve felsef bir görüş olarak pozitivizmi kabul eder. II.   Dine karşı yapılan biyolojik ve psikolojik teknikleri (Darwinizm, Freudizm) cevaplandırır. III.   İslamın akâid konularını isbât ve izah ederek mukaddesâtı savunur. Yukarıda verilenlerden hangisi ya da hangileri Yeni İlm-i Kelâm ile ilgili olarak doğrudur? A ) Yalnız I B ) Yalnız III C ) I ve II D ) I ve III E ) II ve III 4 ) Aşağıdaki şıklarda verilenlerden hangisi Yeni İlm-î Kelâm'da ön plana çıkarılan konular arasında yer almaz? A ) Kadın hakları ve kadının sosyal konumuna ilişkin yapılan eleştirilere de cevaplar. B ) İslam'ın insan haklarına verdiği önemi ortaya koymak. C ) İslam'ın Diğer Dinlerle Mukayesesi D ) Eleştirel bir zihniyetle geleneğe yaklaşma E ) Bilgi ve varlık konuları 5 ) Aşağıdakilerden hangisi Kartezyen felsefesini ortaya koyan flozoftur? A ) Kant B ) Descartes C ) Marx D ) Darwin E ) Hume 6 ) Aşağıdakilerden hangisi Marx'ın ortaya koyduğu görüştür? A ) Güçlü olan canlılar hayatta kalırlar, zayıf ve güçsüz olanlar ise yok olmaya mahkûmdur. B ) İnsanlık tarihinde evre, fenomenlerin Tanrı ya da manevi nedenlerle açıklandığı evredir. C ) Akıl tabiata karşı pasif değildir ve tecrübe ile gelen bilgileri kavramlaştırır. D ) Metafziğin bilmeye çalıştığı şeyleri bilmenin imkânı yoktur. E ) Kapitalist sistemin yıkılmasıyla proletarya bir devrim sonucu yönetimi ele alacaktır. 7 ) Aşağıdakilerden hangisi Napolyon'un Mısır'ı terk etmesinden sonra iktisadi, sosyal ve eğitim düzeninde büyük değişikliklere gitmiştir ve Napolyon'dan kalan makineleri kullanarak Bulak'ta bir matbaa kurmuştur? A ) Köprülü Mehmet Paşa B ) Mithat Paşa C ) Kavalalı Mehmed Ali Paşa, D ) Hidiv İsmail Paşa E ) İsmail Hakkı Paşa 8 ) Aşağıdaki bilgilerden hangisi Kelam İlmi ile ilgili doğru değildir? A ) Kelâmın temel konuları makâsıd olarak isimlendirilmiştir. B ) Batıda Rönesans ile birlikte Kelam İlmi canlılığını yitirmiştir. C ) Kelam İlmi İslam toplumunun gelişimine ve problemlerine karşı kendini yenileyememiştir. D ) Vesâilin zamanın gereklerine uygun olarak değişebilmesi Kelâm ilminin esnek bir yapıya sahip olmasını sağlamıştır. E ) Kelamın temel konularını temellendirmeye yarayan unsurları vesâil olarak isimlendirilmiştir. 9 ) Descartes David Hume Francis Bacon Yukarıdaki bilim adamlarından hangisi veya hangileri batı modern bilim anlayışının oluşumunda etkin rol oynamıştır? A ) Yalnız III B ) I ve II C ) I ve III D ) II ve III E ) I, II ve III 10 ) Darwinizm Materyalizm Pozitivizm Yukarıdaki akımlardan hangisi veya hangileri dine karşı olmakla beraber İslam dünyasında etkili olmuştur? A ) Yalnız III B ) I ve II C ) I ve III D ) II ve III E ) I, II ve III CEVAP ANAHTARI 1-D- 2-D- 3-E- 4-E- 5-B- 6-E- 7-C- 8-C- 9-E- 10-E- ÇÖZÜMLER: Çözüm 1 Hint alt kıtasında Seyyid Ahmed Han, Şibli Nu'manî, Emir Ali, Muhammed İkbal, Mısır'da Muhammed Abduh, Reşid Rıza, Osmanlı Türkiyesi'nde Abdüllatif el-Harpûti, İzmirli İsmail Hakkı, Filibeli Ahmed Hilmidir. Doğru cevap D seçeneğidir. Çözüm 2 D seçeneği hariç diğer seçeneklerin tam tersi şeklinde düşünüldüğünde yeni ilmi kelamın ortaya çıkış sebepleri anlaşılmış olur. Çözüm 3 Yeni İlm-i Kelâm: Bütün şekilleriyle materyalizmi ve felsefi bir görüş olarak pozitivizmi reddeden, dine karşı yapılan biyolojik ve psikolojik teknikleri (Darwinizm, Freudizm) cevaplandıran, yeni felsefi cereyanları eleştirdikten sonra müsbet ilimden de istifade ederek, Allah'ın varlığını ispat eden, İslamın akâid konularını isbât ve izah ederek mukaddesâtı savunan bir ilim, olarak tanımlanmıştır. Cevap E şıkkıdır. Çözüm 4 Bilindiği gibi bilgi ve varlık hem mütekaddimîn hem de müteahhirîn kelâmcıların önemle üzerinde durdukları ve kitaplarının hemen girişine yerleştirdikleri iki konudur. Özellikle müteahhirin dönemi eserlerinde bu konulara aşırı biçimde yer verilmiştir. Yeni dönem kelâmcıları ise bu konulara girmeyi, uzun uzun bu konuları tartışmayı pek hoş karşılamamışlardır. Hatta klasik kelâma yönelttikleri eleştirilerden biri de bu dönemde yazılan kitapların uzun girişler ve başlangıç ilkeleri ile ilgili konulardan oluşuyor olmasıdır. Cevap E şıkkıdır. Çözüm 5 Kartezyen felsefenin kurucusu olan Descartes, ortaya koyduğu düalist anlayışla ilimde sekülerleşmenin meydana gelmesine de öncülük etti. Bu anlayışın bir sonucu olarak modern bilimle uğraşan insanlar yaptıkları araştırma ve incelemelerde Tanrıya atıfta bulunma gereği duymamışlardır. Çözüm 6 Marx Communist Manifesto ve Das Kapital adlı eserlerinde kapitalist sistemin yıkılacağını, proletaryanın bir devrim sonucu yönetimi ele alacağını ve devletin olmadığı komünist toplumun oluşması için zemin hazırlayacağını iddia ederek tarihin materyalist yorumunu yapmıştır. Çözüm 7 Mısır daha XVIII. yüzyılda Batı ile yakın temas içinde kalan İslam coğrafyalarından biridir. Napolyon'un Mısır'ı işgali (1798-1801) İslam dünyasında yeni bir dönemin başlangıcı sayılır. Mısır'ın işgali üzerine gönderilen Kavalalı Mehmed Ali Paşa, Napolyon'un Mısır'ı terk etmesinden sonra Osmanlıdan bağımsız bir biçimde Mısır yönetti. Ali Paşa Mısır'ın iktisadi, sosyal ve eğitim düzeninde büyük değişikliklere gitti. Napolyon'dan kalan makineleri kullanarak Bulak'ta bir matbaa kurdu. Çeşitli askeri, mühendislik ve tıp okulları açtı. Bu okullarda görevlendirilmek üzere Fransa'dan subaylar, hekim ve mühendisler getirtti. Paris'e Mısırlı öğrenciler gönderdi. 1839'da bir tercüme ve dil okulu kurarak çeşitli dallarda tercüme heyetleri oluşturdu. Mehmed Ali Paşa'nın vefatından sonra bu gayretler yavaşladıysa da Hidiv İsmail Paşa (1863-1879) döneminde tekrar hızlandı. Uzun süren Fransız işgalinden sonra bu sefer de İngilizlerin hakimiyetine girdi. Bu dönemde edebiyat, sanat ve düşünce alanında tercümeler çoğaldı. Çözüm 8 Kelam ilmi, toplumun gelişimine ve problemlerine cevap verebilmek için kendini yenilemeye başlamıştır. Doğru cevap C'dir. Çözüm 9 Verilen üç bilim adamı da batı modern bilim anlayışının oluşumunda etkin rol oynamıştır. Doğru cevap E'dir. Çözüm 10 Yukarıda verilen üç akım da dine karşı olmakla beraber ön plana çıkmış ve İslam dünyasında etkili olmuştur. Doğru cevap E'dir.