Ünite 1: İslâm Hukukunun Mahiyeti ve Temel Özellikleri - Alıştırma Soruları 3

[Arif ARSLANER]

1 ) Aşağıdaki hangi ayetlerde fıkıh kalbin bir eylemi olarak ifade edilip, bunun, bilmekten daha çok iman etmekle ilgili olduğu söylenilir? A ) En'âm 6/25, 65, 98; A'râf 7/179; Enfâl 8/65 B ) En'âm 6/25, 65, 98; A'râf 7/179; İsrâ 17/44 C ) İsrâ 17/44, Nisâ 4/78; Hûd 11/91 D ) Kehf 18/93; Tâhâ 20/28 E ) Hûd 11/91; Kehf 18/93; Tâhâ 20/28 Çözüm : Nitekim kavrama (fıkh), bazı âyetlerde kalbin bir eylemi olarak ifade edilmektedir ki, bunun, bilmekten daha çok iman etmekle ilgili olduğu söylenebilir (Örnek olarak bkz. En'âm 6/25, 65, 98; A'râf 7/179; Enfâl 8/65). Doğru cevap A şıkkıdır. 2 ) Aşağıdakilerden hangisi İslam hukukunu diğer hukuk düzenlerinden ayıran özellikler arasında yer almaz? A ) İlahî iradeye dayalı olması. B ) Yaptırımın ikili karakterde olması. C ) Bilimsel doktrin niteliğinde teşekkül etmesi. D ) Meseleci (kazuistik) yöntemle oluşturulması. E ) Felsefe temelleri üzerine dayanması. Çözüm : Felsefe temelleri üzerine dayanması yer almaz. Doğru cevap E şıkkıdır. 3 ) "Fıkıh kelimesinin fiil hali Kur'ân-Kerim'de yalnızca bir âyette İslâm'la birlikte kazandığı özel anlamında kullanılmaktadır. Âyette kelimeye dinde derin kavrayış sahibi olma (dinde tefakkuh) anlamı yüklenmiştir." Açıklamada belirtilen ayet, hangi surede geçmektedir? A ) Bakara B ) En'am C ) Ankebut D ) Tevbe E ) İhlâs Çözüm : Fıkıh kelimesinin verilen anlamda geçtiği ayet Tevbe Suresinde yer alır. (Tevbe 9/122). Doğru cevap D şıkkıdır. 4 ) İslâm hukukunun, Avrupa modern hukukunu da şekillendiren ........ hukukundan etkilendiği iddiası ortaya çıkmıştır. Buna karşı çıkan görüşler, bu hukukun İslam hukukundan etkilendiğini savunur. Verilen ifadedeki boşluğa aşağıdakilerden hangisi gelmelidir? A ) Amerikan B ) Türk C ) Roma D ) Yahudi E ) Çin Çözüm : Modern dönemde İslam hukuk tarihi araştırmacıları arasında İslam hukukunun oluşum sürecinde kendinden önceki ya da çağdaşı olan hukuk düzenlerinden etkilenip etkilenmediği hususunda üç farklı görüş açığa çıkmıştır. Bir kısım araştırmacılara göre fıkhın tamamı değil, fakat İslam hukuku olarak nitelenen kısmı Roma hukukuna dayanmaktadır. Bu görüşe karşı bazı araştırmacılar ise, İslam hukukunun hiçbir hukuk düzeninden etkilenmesinin söz konusu olmadığını, aksine, İslam hukukunun, sonraki dönemlerde, özellikle Endülüs yoluyla, önce Roma hukukunu ve Batı uluslararası hukukunu ardından da İngiliz ve Fransız, hatta İsrail hukuklarını etkilediğini ileri sürmüşlerdir. Üçüncü bir grup araştırmacı ise, İslam hukukunun kaynağı itibariyle vahye dayalı ve özgün olduğu, hiçbir hukuk düzeninden etkilenerek açığa çıkmadığı; ilke, kavram ve kurumlarının başka bir hukuk düzeninden alınmadığı fikrini savunmuştur. Doğru cevap C şıkkıdır. 5 ) Toplumsal yaşamı düzenleyen bireylerin davranışlarını, nasıl olmaları gerektiği hususunda yönlendiren kurallara ne ad verilir? A ) Toplumsal düzen kuralları B ) Örf ve adet kuralları C ) Teamül kuralları D ) Hukuk kuralları E ) Din kuralları Çözüm : Toplumsal düzenin kurulması da, ancak bireylerin davranışlarını, nasıl olmaları gerektiği hususunda yönlendiren bir takım kurallar aracılığı ile gerçekleşebilir. Toplumsal yaşamı düzenleyen bu kurallara toplumsal düzen kuralları denilmektedir. Doğru cevap A şıkkıdır. 6 ) Fıkıh kelimesi İslâm'la birlikte kazandığı özel anlamında ne demektir? A ) Kanun koyma B ) İçtimai nizam tesis etme C ) Dinde derin kavrayış sahibi olma D ) Yargılama hakkına sahip olma E ) Dünyayı yorumlama yetisi kazanma Çözüm : Kelimenin fiil hali Kur'ân-Kerim'de yalnızca bir âyette İslâm'la birlikte kazandığı özel anlamında kullanılmaktadır. Âyette kelimeye dinde derin kavrayış sahibi olma (dinde tefakkuh) anlamı yüklenmiştir (Tevbe 9/122). Doğru cevap C şıkkıdır. 7 ) Hukuku bir kurallar bütünü olarak değerlendirirken, aşağıdakilerden hangisi bu kurallar manzumesine dahil değildir? A ) Kişilerin birbirleriyle ilişkileri B ) Kişilerin toplumla ve devletle ilişkileri C ) Devlet gücüne dayalı ilişkiler D ) Maddi zorlamaya kadar varan yaptırım E ) Örf-âdet ve görgü kuralları Çözüm : Hukuk kurallarının din, ahlâk, örf-âdet ve görgü kurallarına göre daha fazla işlevsel olmaları, devlet gücü ile desteklenmiş olmalarından kaynaklanmaktadır. Hukuku, belli bir ülkede kişilerin birbirleriyle, toplumla ve devletle ilişkilerini düzenleyen, devlet gücüne dayalı, maddi zorlamaya kadar varan yaptırım araçları ile desteklenen kurallar bütünü biçiminde tanımlayabiliriz. Bu tanım içinde yer almayan husus, örf-âdet ve görgü kuralları olmadığına göre, doğru cevap E 8 ) Aşağıdakilerden hangisi bir tafsîlî delildir? A ) Kitâb B ) Sünnet C ) Ayet D ) İcmâ E ) Kıyas Çözüm : Tafsîlî delil, her bir davranışla ilgili hükmün dayandığı özel delil anlamındadır. Bir hükme delil olan tek bir âyet ya da hadis, tafsîli delil niteliğindedir. Doğru cevap C seçeneğidir. 9 ) Kelime olarak, insanların ya da hayvanların su içmek için gittikleri yola ne denir? A ) İlahî irade B ) Şeriat C ) Fütuhat D ) Ahlak E ) Felsefe Çözüm : Şeriat, kelime olarak, insanların ya da hayvanların su içmek için gittikleri yol anlamındadır. Doğru cevap B 10 ) Aşağıdakilerden hangisinde fıkıh usûlcüler tarafından tanımlanmıştır? A ) Şer'î amelî hükümleri tafsîlî delillerine dayalı olarak bilmek. B ) Bir kimsnin aklî ictihad yöntemiyle ulaştığı bilimsel görüş. C ) Kitâb'a, Sünnet'e ve Sahâ-be'nin görüş ve uygulamalarına (âsâr) ilişkin naklî bilgileri belirtmek. D ) Dinde tefakkuh. E ) Sadece zihinsel bir çaba neticesinde elde edilen bilgi değil, aynı zamanda habere ve öğrenmeye dayalı bilgi. Çözüm : Doğru cevap A'dır.