Ünite 1: İbadet - Alıştırma Soruları 2

[Arif ARSLANER]

1. Aşağıdakilerden hangisi "ibadet" sözcüğünü karşılayan anlamlardan birisi değildir? A ) Boğun eğme B ) İteat C ) Hakkını arama D ) Tapma E ) Kulluk Çözüm : Arapça bir kelime olan "ibadet" sözlükte "boyun eğme, alçak gönüllü olma, iteat, kulluk, tapma, tapınma" gibi anlamlara gelir. Dinî bir terim olarak ibadetin genel anlamı, her şeyin yaratıcısı olan Allah'a içten gelerek ve gönüllü olarak yönelmek, boyun eğmek ve iteat etmektir. Doğru cevap C şıkkıdır. 2. I.   Üstün yaratılmıştır II.  En güzel şekilde yaratılmıştır III. Günahkar yaratılmıştır IV.  Akıl ile yaratılmıştır Kur'ana göre insan yukarıda verilen özelliklerin hangisi veya hangileri ile yaratılmıştır? A ) Yalnız I B ) Yalnız III C ) I, II ve III D ) I, II ve IV E ) I, II, III ve IV Çözüm : Kur'ân'a göre insan, yaratılmışların en üstünü ve en güzel şekilde yaratılmış olanıdır. Bu kadar özel bir varlığın yaratılmasının derin bir anlamı ve yüce bir amacı olmalıdır. Bu açıdan dinin temel kaynağı olan Kur'ân'a baktığımız zaman insanın başıboş ve amaçsız değil aksine yüce gayeler için yaratılmış olduğunu görürüz (ez-Zâriyât 51/56; el-Kıyâme 75/36; et-Tîn 95/4). Çünkü ona yaratılmışların hiçbirine verilmeyen akıl nimeti verilmiştir. Verilen bu nimet insanı diğer varlıklardan ayrı ve üstün bir konuma çıkarmıştır. Bir taraftan da ona başka varlıklarda olmayan sorumluluklar ve ilâhi emanet yüklemiştir. Doğru cevap D şıkkıdır. 3. Aşağıdakilerden hangisi ibadetleri yerine getirebilecek kişinin sahip olması gereken şartlardan birisi değildir? A ) Ergin olmak B ) Akıl baliğ olmak C ) Temyiz sahibi olmak D ) Herhangi bir engeli bulunmamak E ) Dini yükümlülükleri yapabilecek güce sahip olmak Çözüm : Yükümlü olabilmek için akıl ve beden bakımından belli bir olgunluğa erişmek gerekir. Buna âkil ve bâliğ olma şartı denilir. Mükellef olabilmek için akıllı ve ergin olmak gerekir. Dinin emir ve yasaklarına muhatap olacak ehliyete sahip olmak için bir takım şartlar vardır. Yaşıyor olmak bunların başında gelir. Diğer bir şart, akıl ve temyiz sahibi olmaktır. Temyiz, iyiyi kötüden, yararlıyı zararlıdan ayırt etme özelliğidir. Bunlar yanında teklif edilen dinî yükümlülüğü yerine getirecek güç ve imkâna sahip olmak da gereklidir. Doğru cevap D şıkkıdır. 4. I.   Değişime açık olmak II.  Kolaylık sağlamak III. Aşırılıktan kaçınmak Yukarıdakilerden hangisi ya da hangileri ibadetin esaslarından olarak kabul edilmektedir? A ) Yalnız I B ) Yalnız II C ) I ve II D ) II ve III E ) I, II ve III Çözüm : İbadetlerin ifası sırasında maddi ve ruhi hayat arasındaki dengeyi gözetmek ve aşırılıktan kaçınmak esastır. İbadetlerdeki ilkelerden biri de kolaylık sağlamak ve insanları zora sokmamaktır. Ancak ibadetler dinin değişime açık olmayan sahasını oluştururlar. Bu sebeple ibadet, Kur'ân'ın emrettiği, Hz. Peygamber'in de uygulamalarıyla şekil ve sınırlarını çizdiği biçimde yapılmalıdır. Çağların geçmesi ve şartların değişmesi, hiç kimseye namazın şeklini, orucun mahiyetini, haccın icra biçimini değiştirme yetkisi vermez. Doğru cevap D şıkkıdır. 5. Aşağıdakilerden hangisi dinin, tek bir belirleme yapmaksızın, mükellefi bir kaç seçenekten birini yapmakta serbest bıraktığı ibadetler olarak ifade edilmektedir? A ) Aynî ibadet B ) Vakte bağlı ibadet C ) Miktarı belli ibadet D ) Belirli olan ibadet E ) Muhayyer ibadet Çözüm : Muhayyer ibadet: Dinin, tek bir belirleme yapmadan, mükellefi bir kaç seçenekten birini yapmakta serbest bıraktığı ibadetlerdir. Mükellefin verilen seçenekler arasından yerine getireceği ibadeti seçme hakkı bulunması sebebiyle bu ibadetlere "muhayyer ibadet" de denir. Mesela, yemin keffâreti böyle bir ibadettir. Doğru cevap E şıkkıdır. 6. I.   Zikir boyutu, II.  Fikir boyutu, III. Şükür boyutu seçeneklerden hangisi ibadetin Allah inancını zihinde canlı tutmak, O'nu anmak ve düşünmeyi ifade eder? A ) Yalnız I B ) Yalnız II C ) Yalnız III D ) I ve II E ) II ve III Çözüm : İbadetin zikir boyutu, Allah inancını zihinde canlı tutmak, O'nu anmak ve varlığını benliğinde duyabilmektir. Fikir boyutu, Allah'ın sıfatları ve evrende yarattığı eşsiz eserleri hakkında düşünmektir. Şükür ise, bütün bu nimetlerine karşı minnettarlığını bildirmektir. Doğru cevap D şıkkıdır. 7. Bir birey olarak insanın yaptığı işler bazı durumlar gözetildiğinde ibadet niteliğine dönüşmektedir. Aşağıdakilerden hangisini soran kişinin yaptığı işlerin ibadet niteliğinde olmadığı söylenebilir? A ) Allah'ın rızasına uygun mu? B ) Allah'ın hoşnutluğunu kazanır mıyım? C ) Beni zor durumda bırakır mı? D ) Allah'ın yasakladığı bir şey mi ki? E ) Allah böyle emrediyor değil mi? Çözüm : Allah'ın hoşnutluğunu kazanmak için yaptığı her fiil, niyet, düşünüş ve söz ibadet olarak nitelendirilir. Bu amaçla fert ve toplum yararına gerçekleştirilen her olumlu davranış dinî ve manevî bir anlam kazanır ve ibadet sayılır. Allah'ın emirlerine iteat edip yasaklarından kaçmak da ibadettir. C seçeneğinde verilen beni zor durumda bırakır mı? bir işi ibadet niteliğinden çıkarır. 8. Yemin keffâreti ne tür bir ibadet kapsamındadır? A ) Vakte bağlı ibadet B ) Seçimlik ibadet C ) Bedeni ibadet D ) Miktarı belirsiz ibadet E ) Kifaî ibadet Çözüm : Seçimlik ibadet dinin, tek bir belirleme yapmadan, mükellefi bir kaç seçenekten birini yapmakta serbest bıraktığı ibadetlerdir. Mükellefin verilen seçenekler arasından yerine getireceği ibadeti seçme hakkı bulunması sebebiyle bu ibadetlere "muhayyer ibadet" de denir. Mesela, yemin keffâreti böyle bir ibadettir. Çünkü yeminini bozan mükelleften öncelikle şu üç fiilden birisini yapması talep edilmektedir: On fakiri doyurmak veya on fakiri giydirmek ya da bir köle azad etmek. Bunlara gücü yetmeyen mükellef üç gün oruç tutmalıdır. Doğru cevap B şıkkıdır. 9. Yapılıp yapılmaması sevap veya günah açısından eşit olan mükellef fiili aşağıdakilerden hangisidir? A ) Vacip B ) Müekked sünnet C ) Müstehab D ) Mubah E ) Farz-ı ayn Çözüm : Allah veya Resulü'nün, mükellefi yapıp yapmamakta serbest bıraktığı fiile "mubah" denir. "Helal" ve "câiz" terimleri de mubahla eşanlamlı olarak kul- lanılır. Mubahın yapılmasında ve yapılmamasında sevap veya günah yoktur. Müstehab güzel görülen, sevimli ve tercih edilen amel demektir. Müekked sünnet pekiştirilmiş ve güçlü sünnet demektir. Bunlar, Hz. Peygamber'in devamlı olarak yaptığı ve sırf mecburi olmadığını göstermek için ara sıra terk ettiği fiillerdir. Farz-ı ayn ise mükellef olan her Müslümanın kendisinin yerine getirmesi gerekli olan farzlardır. Doğru cevap D şıkkıdır. 10. Aşağıdakilerden hangisi mükellefin bir yükümlülüğü, belirlenen vakit içinde gerekli şartlara riayet ederek eksiksiz yerine getirmesine denilmektedir? A ) Edâ B ) İade C ) Kazâ D ) Azîmet E ) Rükün Çözüm : Edâ: Mükellefin bir yükümlülüğü, belirlenen vakit içinde gerekli şartlara riayet ederek eksiksiz yerine getirmesine "edâ" denilir. Mesela beş vakit namazın her birini belirlenen vakit içerisinde, ramazan orucunu ramazan günlerinde ve haccı hac için belirlenen aylarda ve zamanda gerekli şartları yerine getirerek yapmak birer edâ örneğidir. Doğru cevap A şıkkıdır.